Dorpswinkelstraat Nagele
BOOM Landscape maakte een ontwerp voor de herinrichting van de openbare ruimte in het kerngebied van het dorp Nagele in de Noordoostpolder. Het ontwerp is geïnspireerd op de stedenbouwkundige ontwerpprincipes van De 8 en De Opbouw, twee bekende architectcollectieven waartoe onder andere Jaap Bakema, Cornelis van Eesteren, Aldo van Eyck, Gerrit Rietveld en (tuinarchitect) Mien Ruys behoorden.
Nieuwe Bouwen in puurste vorm
Wat veel mensen niet weten over Nagele, is dat het dorp wereldberoemd in de internationale architectuur en stedenbouw. Nagele werd in de jaren vijftig van de vorige eeuw namelijk volledig ontworpen volgens de modernistische principes van het Nieuwe Bouwen, een internationale stroming die een rationele en functionele manier van bouwen voorstond. Een project gedragen door de toenmalige top van de Nederlandse architectuur, verenigd in De 8 en De Opbouw. ‘Licht, lucht en ruimte’ was hun credo. Nagele is een van de weinige plekken waar deze moderne architecten van toen op grotere schaal hun ideeën konden verwezenlijken, en is nog steeds een van de meest zuivere voorbeelden uit die tijd.
Dorpse variant Rotterdamse Lijnbaan
Jaap Bakema maakte destijds het ontwerp voor het kerngebied en realiseerde hier een dorpse variant van de Rotterdamse Lijnbaan. Kenmerkend voor Nagele is de heldere en systematische opzet, met een krans van woonhoven rondom het centrale grasveld van het dorp. Op het veld staan school, museum en kerk. Aan de westzijde van het veld ligt het kerngebied, dat bestaat uit een dorpsplein en twee lopers voor voetgangers met daaraan de winkels van het dorp. De woonhoven worden omzoomd door een stevig bosplantsoen. Het polderdorp is verbonden met het landschap door een brede watergang die dwars door bosplantsoen, kerngebied en het centrale veld is getrokken.
BOOM richt openbare ruimte kerngebied opnieuw in
Ondanks zijn internationale faam, is Nagele in de afgelopen decennia wel wat aan glans verloren. Ook sluit de oorspronkelijke opzet van het dorp niet altijd meer even goed aan op de behoeften en wensen van moderne tijd. In het kerngebied, met sleets geworden dorpsplein en winkelstraten vol leegstand, was dat goed zichtbaar. Daarom werden de noordelijke loper getransformeerd tot woonstraat en de woon-winkelpanden in het zuidelijke deel gerenoveerd. BOOM Landscape maakte het herinrichtingsplan van de openbare ruimte rond het dorpsplein en de zuidelijke loper.
Nieuwe compositie op basis van originele principes
Allereerst ontleedden we hiervoor het DNA van de ruimtelijke structuren en ontwerpprincipes zoals die oorspronkelijk door De 8 en De Opbouw werden toegepast. Daarna maakten we een nieuwe compositie op basis van de wensen van de huidige moderne tijd. Nieuwe boomstructuren, beplanting, hagen, bestrating en meubilair, maar zorgvuldig ingepast volgens de originele principes. Zodat het het vernieuwde kerngebied zich naadloos voegt in het inmiddels zeventig jaar oude dorp.
Nieuw en fris groen
In Nagele zijn de stedenbouwkundige opzet en groeninrichting sterk met elkaar verweven. Groen dat ondertussen wel een opfrisbeurt kon gebruiken. In het nieuwe plan schakelt een stevige rij kastanjebomen het kerngebied aan het polderlandschap. Meerstammige bloeiende bomen staan in wildverband in de hoven en tussen de winkel-woningen, die in dambordverband aan de loper staan. Ligusterhagen zomen de tuinen af. Tot slot zorgen grote vlakken vol bloembedden voor de nodige kleur.
Zuidelijke loper opgeknapt
Om het winkelstraatje in het dorp nieuw cachet te geven zijn de bestrating en het meubilair aangepakt. De nieuwe bestrating laat een bijzondere tekening zien waarin de ontwerpprincipes van De 8 en De Opbouw zijn af te lezen (zie figuur hierboven). Hierbij worden de oude 30 bij 30 betontegels vervangen door twee kleuren klinkers. Het nieuwe meubilair, in de vorm van ivoorwitte banken van beton die lijken te zweven, grijpt eveneens terug op de oorspronkelijke ontwerpprincipes. Ze zijn een verwijzing naar de witte boeiboorden (dakgootafwerking) boven de bakstenen gevels die Jaap Bakema toepaste op de woonwinkels.
De aanleg van de openbare ruimte van de zuidelijke loper ‘Zuiderwinkels’ is opgeleverd in 2016.
