Landschapsplan Vleiland
Landschapsplan Vleiland transformeert een stenig stukje Dordrecht met scholen, bedrijven en parkeerplaatsen tot een waterrijk natuurlandschap dat speelt met de getijden. In Vleiland gaan wonen en natuurontwikkeling hand in hand. En dat op slechts vijf minuten afstand van het levendige stadshart van Dordrecht. Plan Vleiland is biodivers, ecologisch, uitgesproken en avontuurlijk.
Verbonden met de natuur
In Vleiland zijn mens, dier en omgeving in balans. Bijzonder is dat de woonfunctie hier ondergeschikt is aan de natuur. Dat betekent dat de bebouwing in de wijk alle ruimte biedt aan de natuur en gebouwd is met de natuur. Zo zijn de woningen klimaatvriendelijk, installatie-arm, energiezuinig, gebouwd met toepassing van natuurlijke materialen en hebben ze geïntegreerde nestelmogelijkheden in de gevels. Een netwerk van wandelpaden nodigt uit de oevers en de eilanden te verkennen. Een plek waar je de unieke zoetwatergetijdennatuur op verschillende plekken en manieren beleeft. Met laarzenpaden en wilgentunnels, trekpontjes en wiebelbruggen, vissteigers en speelstrandjes creëren we een avontuurlijk natuurgebied voor alle leeftijden.
Biodivers getijdenlandschap
De inspiratie voor het landschapsplan ligt in de geschiedenis van het gebied. Ooit lag hier namelijk een uniek binnenlands zoetwatergetijdenlandschap, met wilgenvloedbossen, riviereilanden, kreken en zand- en slikplaten: de Dordtse Wadden. Met Plan Vleiland keren de eilanden terug aan zijrivier de Vlij en herstellen we een stukje van het oeroude waddenlandschap.
We maken het getijdenlandschap opnieuw beleefbaar en versterken de lokale ecologie en biodiversiteit. Door nieuwe geulen te graven en een reeks eilanden te maken op de plek van de bestaande waterkant ontstaan landtongen, een groter wateroppervlak en een verlengde oever. Het water heeft nu ruim en vrij spel om tussen en rondom de eilanden te stromen, waardoor sediment en nutriënten worden afgevangen door de oevervegetatie. Dat is goed voor de waterkwaliteit. Daarnaast is de lange oever met fluctuerende waterstanden een belangrijke habitat voor amfibieën, libelle-achtingen, vissen en vogels.
Flauwe oevers stimuleren de natuurontwikkeling en biodiversiteit in Vleiland. Deze zeer luie gradiënt van nat naar droog vormt de perfecte conditie om de natuur volop zijn gang te laten gaan, waardoor een getijdennatuur met een soortenrijke flora en fauna kan ontstaan.
Glooiend landschap
De grond die we weghalen om ruimte te maken voor het water, gebruiken we om een glooiend landschap aan te leggen met een geleidelijke hoogtegradiënt tussen het water en de Noordendijk. De stedenbouwkundige opzet volgt deze gradiënt en wordt opgedeeld in drie zones met elk zijn eigen ecologische kenmerken, woningtypologie en architectuur: het water, de oever en het ooibos. Met overgangen van open water naar biezen-en rietgorzen en van zachthoutooibos (wilgenvloedbos, grienden) naar hardhoutooibos. Hierdoor ontstaat een rijk woonmilieu voor mens, plant en dier. Bovendien neemt door de geleidelijke overgang van biotopen de ecologische waarde van het gebied toe, en zullen steeds meer dieren de Vlijweide als een stapsteen gebruiken naar de nabijgelegen Biesbosch.
Getijdepark als achtertuin
Om de natuur zoveel mogelijk ruimte geven ontwierpen we Vleiland als een doorlopend landschap. Het parkeren van auto’s gebeurt zoveel mogelijk ondergronds en groen wordt niet versnipperd over losse perkjes of opgeknipt door middel van omheinde privétuinen. Ook de terrassen van de water- en oeverwoningen liggen bewust binnen het volume van de woningen. In Vleiland heeft iedere bewoner de luxe van een zoetwater getijdepark als achtertuin.
Alle ruimte voor fietsers en wandelaars
Vleiland wordt ontsloten door een fijnmazig netwerk van fiets- en wandelroutes. Auto’s hebben alleen via de Noordendijk toegang tot de wijk en zijn nadrukkelijk te gast. Een netwerk van wandel-, dwaal- en laarzenpaden biedt een spannende en afwisselende wandeling door het ooibos, langs de oevers en over de eilanden in de Vlij. De wandelpaden haken aan op bestaande wandelroutes in de omgeving.
Klimaatadaptief en rainproof
Het Vleilandse landschap is berekend op de toekomst en bestand tegen extreme weersomstandigheden. De flauwe taluds, ontworpen om het verschil in eb en vloed op te vangen, maken de wijk goed bestand tegen extreme regenval. Verder houdt de soortenrijke beplanting langs de oevers veel water vast, waardoor het landschap ook goed beschermd is tegen droogte. Ook zorgen al het water en groen in de wijk voor minder hittestress tijdens hete zomers.
Regenwater belandt niet in het riool. Een deel ervan wordt opgevangen en in de woningen gebruikt als grijs water, bijvoorbeeld voor het spoelen van het toilet. Een ander deel wordt via wadi’s afgevoerd: begroeide geulen langs de paden en wegen die het regenwater tijdelijk opvangen en geleidelijk via het grondwater afvoeren naar de Vlij. De wadi’s worden onder wegen en paden door buizen met elkaar verbonden, zodat ze bij zware regenval niet overlopen, en regenwater altijd langzaam af kan stromen richting de Vlij. Tot slot passen we voor maximale infiltratie in de hele buurt zo min mogelijk verharding toe.