Waterplein Sluisbuurt

In opdracht van de gemeente Amsterdam ontwierp BOOM Landscape een bijzonder Waterplein voor de Sluisbuurt op Zeeburgereiland. Het bruisend hart van de wijk waar bewoners en bezoekers elkaar ontmoeten om te recreëren, sporten en spelen. Een duurzaam hart, want het Waterplein is tegelijkertijd de spil in de volledig klimaatbestendige Sluisbuurt.

Bruisend hart van de Sluisbuurt

Het Waterplein wordt zonder twijfel de centrale plek en het hart van de wijk. Het is de plek waar straks de  nieuwe (tijdelijke) pont vanaf het Oostelijk Havengebied aanmeert. Een bruisend plein waaraan o.a. de Hogeschool Inholland ligt en dat als startpunt fungeert voor een doorlopende route richting IJburg.  Een plek waar bezoekers en buutbewoners elkaar ontmoeten, ontspanning vinden, zwemmen en watersporten. Nieuwe en unieke openbare ruimte die, na het Skatepark in de naastgelegen Sportheldenbuurt, het niveau van voorzieningen in heel Zeeburg opnieuw een krachtige impuls geeft.

Direct verbonden met het IJ en rainproof

Het Waterplein vormt de spil in de wateropgave en het klimaat- en hittebestendig maken van de Sluisbuurt. Kenmerkend en gezichtsbepalend voor het plein is het waterbassin met daarin een zwembad, dat via een coupure in de ZuiderIJdijk in directe verbinding met het IJ staat. Door deze directe verbinding wordt het IJ als het ware de wijk introkken en worden het waterbassin en zwembad sterk geworteld en ingebed in hun context en omgeving. Verder is het bassin een essentieel onderdeel en sluitstuk van een lusvormig grachtensysteem dat de Sluisbuurt rainproof maakt. Een systeem dat ervoor zorgt dat overtollig regenwater in het IJ wordt geloodst en dat overstorten op het riool voorkomt. Door de verbinding met het IJ en een waterstroom die altijd in beweging is creëren we bovendien gezond water, waarin planten goed kunnen groeien.

Groot aantal functies en gebruikers

Aan en in het waterbassin is ruimte voor een divers aantal gebruikers. Zo vind je aan de noordkant van het zwembad bijvoorbeeld een klein zandstrand. Hier eet je een verkoelend ijsje vaneen van de horecagelegenheden en strijk je neer voor een paar uurtjes zonnebaden. Of je neemt direct een frisse duik, vanaf de (met de waterstand meebewegende) drijvende houten steiger die rondom het zwembad ligt. Een zwembad dat overigens ook in open verbinding met het omringende bassin, en dus het IJ, staat. Zwemmen in het bassin zelf kan trouwens ook, al kan je daar wel andere watersporters tegenkomen. Daarbij is het water toegankelijk op verschillende manieren: voor de durfal via een duik van kade, steiger of duikplank, maar bijvoorbeeld ook voor de bezoeker die vanaf een minder steile oever het water betreedt om pootje te baden.

Ook het verharde deel van het plein krijgt een belangrijke functie. Als informeel voorterrein waar studenten van de hogeschool bijvoorbeeld in de schaduw van de bomen kunnen studeren, maar ook als plek waar mensen elkaar ontmoeten of (kleinschalige) evenementen of een markt bezoeken.

Onderscheidende vormtaal

Het Waterplein is niet alleen bijzonder en onderscheidend door zijn vele publieke functies, maar heeft daarnaast ook heel eigen vormtaal die anders is dan de strakke gridstructuur die rest van de buurt kenmerkt. Daarbij worden de vormen gedicteerd door de functies van het programma. Zo heeft het zwembad bijvoorbeeld zijn eigen logische oriëntatie en vorm. Verder vind je de eigen vormtaal ook terug in de losse boomstructuur op het plein bij de hogeschool: in tegenstelling tot de boomrijen in de omliggende straten staan de bomen namelijk verstrooid over het plein.

Robuuste oevers ode aan stoer verleden

Het plan voor de Sluisbuurt past binnen de ontwikkeling van de ‘IJ-stad’: het nieuwe Amsterdam gebouwd op voormalige haveneilanden in het IJ en aan de IJ-oevers binnen de stadsring. Plekken waar je de sfeer van het nautische en industriële verleden vaak nog ziet en voelt. Dit ruige en stoere karakter wilden we graag koesteren en integreren in ons ontwerp. Daarom kozen we ervoor om alle oevers van het Waterplein te bekleden met basalt. Een verwijzing naar het verleden waarin oevers om robuuste bescherming vroegen tegen het geweld van grote voorbijvarende schepen op het IJ. Een materiaalkeuze die wat ons betreft mooi samengaat met de hoge, slanke torens in de wijk. Ook de dijk besloten niet af te graven, maar te behouden als kenmerkend cultuurhistorisch element.

Zachte en groene oevers: goed voor biodiversiteit

De oevers bekleed met basalt maken we in allerlei soorten maten. Van rechte kades tot semi-steile taluds die het zwembad omringen, en luie taluds die vanaf het plein bij de hogeschool tot aan het water lopen. Allemaal zachte en groene plekken die veel kunnen betekenen voor de biodiversiteit rond en op het Waterplein, omdat de losse legstructuur van het basalt water makkelijk doorlaat en de oevers aantrekkelijk maakt voor plant en dier.